Er komen vroeger dan verwacht en gepland nieuwe Tweede Kamer verkiezingen. Na lang gekibbel tussen de vier coalitiepartijen, viel het kabinet uiteindelijk op migratie, nadat de VVD opeens 180 graden gedraaid was. Want de VVD was eerder nooit zo standvastig op dat onderwerp. Door het aftreden van Mark Rutte na de verkiezingen lijkt een aardverschuiving in de maak.
Heikel punt
De migratie-discussie is niet nieuw. Vanaf het moment dat de partijen VVD, CDA, D66 en CU samen in zee gingen, lagen de meningen vaak heel ver uiteen. De wat meer conservatieve partijen zoals de VVD en het CDA streefden een wat strenger beleid na en D66 een wat lossere. Vaak werd er door de conservatieve partijen water bij de wijn gedaan. Dat werd gevisualiseerd door het in 2022 opnieuw verbroken immigratierecord. Voor de VVD was de maat vol en zodoende spatte het kabinet uiteen.
Leegloop
Over de val van het kabinet werd vanzelfsprekend een debat gehouden in de Tweede Kamer. De messen werden, met name door GroenLinks en PvdA, geslepen. Met als einddoel om Mark Rutte weg te sturen en niet meer terug te laten komen. Een stapel moties waren in aantocht en alles was in gereedheid gebracht om het vuur te openen. Nu staat Rutte erom bekend een sluwe en intelligente politicus te zijn. Mocht hij daadwerkelijk door een motie van wantrouwen de laan uit gestuurd worden, zou dat natuurlijk niet gunstig zijn voor zijn partij. Dus deelde hij de kamer mee, voordat het debat begon, dat hij na de verkiezingen niet meer zal terugkeren in de Nederlandse politiek. In ieder geval niet meer in Den Haag. Een mentaal tikje aan de linkse partijen die klaar waren om het frontaal op te nemen tegen de langstzittende premier ooit.
Die mededeling van de voorman van VVD was echter het startsein van een politieke leegloop van ongekende omvang. Zo werd niet veel later bekend dat de fractievoorzitters van D66, CDA allebei niet meer terugkeren. Voor de CDA was het onvermijdelijk dat Hoekstra vertrok, gezien de chaos die zich daar de afgelopen jaren heeft afgespeeld. Sigrid Kaag liet een eventueel vertrek al doorschemeren tijdens een Tv-programma, waar haar dochters emotioneel een boekje opendeden over wat de impact is op de familie. Ook haar zien we dus niet meer terug. Over het fractievoorzitterschap bij de CU, de laatste coalitiepartij, is nog geen duidelijkheid. Mirjam Bikker heeft zich in ieder geval kandidaat gesteld. Kaag en Hoekstra waren echter geen uitzondering op politici die het mooi geweest vonden.
Zo vertrokken onder andere Sylvana Simons (Bij1), Farid Azarkan (DENK) en Attje Kuiken (PvdA) vrijwillig. Esther Ouwehand (PVDD) wilde zelf graag door, maar door integriteitsschendingen heeft het bestuur daar een stokje voor gestoken. Talloze andere, niet fractieleden, zien we ook niet meer terug. Wilders, Baudet, Van Haga, Marijnissen en Eerdmans zijn voorlopig de enige die blijven zitten waar ze zitten.
Provinciale staten
De beste maatstaaf voor het eindresultaat van de Tweede Kamer verkiezingen is misschien wel de verkiezingen die voorjaar dit jaar werden gehouiden: de provinciale staten verkiezingen. Daarin liet Nederland massaal een tegengeluid horen tegen de huidige zittende macht. Er werd meer dan overwegend rechts gestemd, want bijna overal kwam BBB als winnaar uit de bus. Ook Groenlinks/PvdA maakte een stap voorwaarts, maar kreeg lang niet zoveel stemmen als de BBB. Als we die verkiezingen opnieuw kunnen verwachten dan wacht Nederland een wat rechtser beleid dan het de afgelopen jaren heeft meegemaakt. BBB zal de samenwerking zoeken met partijen als de VVD, PVV, JA21 en waarschijnlijk NSC. Zij pleiten allen voor bijvoorbeeld een strakker beleid op immigratie.
Omtzigt
De absolute hoofdrolspeler in politiek Den Haag de afgelopen jaren. Natuurlijk door de beruchte zin: ‘’Positie Omtzigt, functie elders.’’ Maar natuurlijk ook doordat hij, samen met nog een aantal andere Kamerleden, het toeslagenschandaal boven water kreeg. De afgelopen maanden hield hij de mensen in Den Haag en omstreken in spanning wachten met de vraag of hij terug zou keren in de politiek, en zo ja? In welke vorm? Uiteindelijk besloot hij een eigen partij op te richten: Nieuw Sociaal Contract.
Deze nieuwe partij schoot in de peilingen uit de startblokken. Tijdens de eerste meting sinds de aankondiging van de nieuwe partij, werd Omtzigt met zijn partij met afstand de grootste. Inmiddels, een aantal peilingen later, is die piek wat ingezakt. Echter blijft de partij in de peilingen een speler om rekening mee te houden. Het is afwachten hoe dat blijft als Pieter Omtzigt zijn partijprogramma en kieslijst presenteert. Ook dat kan effect hebben op mensen namelijk, zo was te zien bij BBB een week geleden. Toen presenteerde de partij namelijk Mona Keijzer als premier kandidaat, en prompt steeg de partij in de peiling met maar liefst vier zetels. Timing wat betreft die aankondiging is dus cruciaal voor Omtzigt.
GroenLinks/PvdA
Een andere serieuze kandidaat om de grootste partij(en) van Nederland te worden is de fusering tussen GroenLinks en de PvdA. Deze twee partijen nemen het sinds de provinciale statenverkiezingen samen op tegen de rest van de kamer, en gooien momenteel hoge ogen in de peilingen. Samen de VVD, BBB en nu het Nieuw Sociaal Contract strijden ze om het hoogst aantal zetels. Maar wat zou een overwinning van GroenLinks/PvdA betekenen? Het betekent in ieder geval dat een groot deel van de Nederlandse kiezers rechtsom gekeerd is wat betreft partijvoorkeur. Waar tijdens de Provinciale statenverkiezingen Nederland massaal rechts stemde, zou het dus bij een eventuele overwinning van Timmermans en consorten betekenen dat Nederland in iets meer dan een half jaar toe is aan wat anders.
Ze scoren goed in de peilingen, maar de vraag blijft natuurlijk hoe lang ze dat vol gaan houden. Momenteel lijkt het een meesterzet, want in de peilingen worden de overige linkse partijen opgeslokt. Voor de partij zelf natuurlijk een goed teken, maar voor op de lange termijn zou het wel eens een valkuil kunnen worden. Waarom? Er blijven dan bar weinig zetels over voor partijen als de SP, Volt en PvdD. Als de partij van Frans Timmermans de meeste zetels haalt, is het meest logische om met partijen over links de samenwerking te zoeken. Echter, ze zouden dan bij lange na niet aan genoeg zetels komen om een coalitie te vormen. Dan moet Timmermans water bij de wijn doen en een samenwerking zoeken met partijen aan de andere kant van het spectrum: denk aan de VVD en BBB, die beide er goed voorstaan in de peilingen. Of de achterban van de partij en Timmermans hem dat in dank afnemen, is nog maar de vraag.