Een week geleden, op woensdag 7 juni 2023, zag je overal in het nieuws dat er hevige rook van extreme bosbranden de oostkust van de Verenigde Staten en Canada teisterde. De rook was afkomstig van zo’n 160 bosbranden in Canada die samen een oppervlakte zo groot als België vormden. Steeds vaker hoor je over dit soort extreme natuurbranden die bijna niet meer te blussen zijn.
De aarde warmt steeds sneller op en ook extreme weersomstandigheden zoals recordtemperaturen, droogte, overstromingen, smeltend zee-ijs en harde wind komen steeds vaker voor. Ook branden nemen over de hele wereld toe. Deze branden vind je niet alleen in bossen, maar ook in andere natuurgebieden zoals savannes, toendra en steppes. De droogte en hittegolven in het voorjaar van 2023 zijn een zorgwekkend voorteken voor de zomer in Europa. In Frankrijk is nu al meer land verwoest door natuurbranden dan het jaarlijkse gemiddelde en ook in Spanje is het al flink tekeer gegaan. Vorig jaar is er in Europa een gebied net zo groot als Gelderland, Limburg, Brabant en Utrecht samen in vlammen opgegaan.
Oorzaken
Er zijn verschillende oorzaken van deze branden, zowel door natuurlijke factoren als door menselijk gedrag. Blikseminslag is een veelvoorkomende natuurlijke oorzaak van branden in droge gebieden. Een enkele bliksemschicht kan genoeg zijn om een vuur te ontsteken dat zich snel kan verspreiden. De droogte en hoge temperaturen vergroten het risico op brand. Onvoorzichtigheid van de mens bij het omgaan met vuur in de natuur, zoals het niet volledig doven van kampvuren of het roken in droge gebieden, kan leiden tot onbedoelde branden met grote gevolgen. Op steeds meer plekken wordt het daarom verboden om open vuur te maken. Ook grootschalige ontbossing is een hele belangrijke oorzaak van natuurbranden. Er worden stukken natuur in brand gestoken en vernietigd om de grond geschikt te maken voor landbouw en veeteelt. Door droogte, extreme temperaturen en harde wind laten deze natuurbranden grote stukken natuur in vlammen op gaan. De effecten van klimaatverandering maken de bosbranden dus nog heftiger.
Gevolgen
Er zitten grote gevolgen aan deze natuurbranden. Ze zijn verwoestend, zowel voor de natuur en de dieren als voor de menselijke samenleving. Bij de natuurbranden komen grote hoeveelheden CO2 vrij. Dit draagt weer bij aan de verandering van het klimaat en de opwarming van de aarde. Door de effecten van klimaatverandering zijn de natuurbranden nog heftiger en zo zijn we dus beland in een vicieuze cirkel. Ook veel dieren komen in de problemen door al deze branden. Ze komen om of raken gewond in de vlammenzee. Hun leefgebied wordt verwoest en er is minder water en voedsel beschikbaar. Complete ecosystemen die eeuwen hebben gekost om te groeien en te bloeien, kunnen binnen enkele uren of dagen volledig vernietigd worden. De biodiversiteit gaat verloren en het duurt vaak jaren voordat het ecosysteem zich volledig kan herstellen. Mensen worden getroffen door de branden doordat ze moeten vluchten en hun huis kwijt kunnen raken. Steeds vaker rukt het vuur op in de buurt van bewoond gebied. Ook ondervindt de mens gezondheidsproblemen door de rook die vrij komt. In New York kleurde vorige week de hele lucht nog rood door de grote hoeveelheid smog in de lucht vanwege de bosbranden in Canada. In Canada werd de hoogste waarschuwing afgegeven voor de luchtkwaliteit door Environment Canada, de milieudienst van het land.
Zorgen
Experts maken zich grote zorgen over de gevolgen van de toenemende droogte, hittegolven en de gevolgen van klimaatverandering. Experts verwachten dat deze in de toekomst zullen zorgen voor meer en extremere natuurbranden in heel Europa. Hoogleraar aardwetenschappen en natuurbrandexpert Cathelijne Stoof, verbonden aan Wageningen University, vertellen in een interview de toekomst voor Europa somber in te zien. “Ik krijg er kippenvel van. Als wij geen ander landschap krijgen, dan zijn er branden die wij niet aankunnen. Waarvan we bijna moeten zeggen tegen mensen in die gebieden: zoek het maar uit. Maar dat wil je niet zeggen.”
Bestrijden
Om bosbranden effectief te bestrijden zullen er verschillende maatregelen genomen moeten worden. Ten eerste is het belangrijk om mensen er bewust van te maken dat ze voorzichtig zijn met vuur en geen branden maken in de natuur. Ten tweede is het cruciaal om er op tijd bij te zijn wanneer er een natuurbrand ontstaat. Hoe sneller de brand gedetecteerd wordt, hoe groter de kans is dat de brand nog geblust kan worden en hoe minder natuur er in rook opgaat. Samenwerking tussen overheidsinstanties, brandweer en bosbeheerders is nodig om effectief de branden te bestrijden. Onderzoek en technologie om branden te voorspellen, monitoren en beheersen zijn van groot belang. Een goede aanpak en samenwerking zijn essentieel om bosbranden te bestrijden en de impact ervan te verminderen.
Natuurbranden vormen dus een bedreiging voor de wereld en er zitten grote gevolgen aan die niet zomaar zijn terug te draaien. Het heeft invloed op de natuur, het milieu, dieren, onze leefomgeving en gezondheid. Er zijn gelukkig wel manieren waarop we de branden kunnen en bestrijden of voorkomen. Daarmee kun je zelf al klein beginnen door bewust op te letten met vuur in de natuur.