Geïnspireerd door zijn tragische en eigenaardige levensloop schrijft de Nederlandse schrijver Arthur Japin over Vaslav Nijinksy, een russische balletdanser die begin 1900 een ware revolutie blijkt te starten in zijn werkveld. In zijn roman beschrijft hij onder andere de lieflijke blik waarmee Vaslav naar de wereld keek, en schetst vanuit drie verschillende oogpunten de aanloop naar de dag waarin Vaslav alles overhoopt haalt. De dag waarin hij met de woorden ‘’nu is het kleine paardje moe’’ zijn laatste optreden ineens staakt en door zijn waanzin iedereen perplex achterlaat. Vanaf dat moment zal Vaslav nooit meer spreken of dansen.
Dat een mens zijn eigen coulissen moet verplaatsen. Dat is de boodschap die Vaslav aan iedereen om zich heen mee probeert te geven. Zijn kijk op de wereld is zowel simpel als uniek. Dingen aanzien voor iets anders doet hij niet: dingen zijn zoals ze zijn. Direct is duidelijk dat de persoonlijkheid van Vaslav er eentje is zoals geen ander, en dat zijn gevoeligheid wellicht een rol heeft gespeeld in de latere waanzin die hij tegen het lijf komt te lopen. Vanuit zijn bediende Peter, leren we Vaslav voor het eerst kennen. Al een hele tijd werkt hij voor Vaslav en zijn vrouw Romola, terwijl hij zelf ook steeds meer obstakels in het leven blijkt te zien. Die obstakels komen ons als mens bekend voor: we proberen genoegen te nemen met de dingen die we hebben, maar ergens begint er wat te knagen. Een gevoel van jezelf opnieuw uit willen vinden, je huidige omgeving willen verlaten. Met de woorden van Peter omschrijft Japin een ervaring die ons allen maar o zo herkenbaar blijkt.
Door de ogen van Sergej, de ex-geliefde van Vaslav en het meesterbrein achter de balletgroep waar Vaslav ooit zo in bloeide, zien we weer een ander deel van het leven. Gemis. We zien wat Vaslav met hem doet. Sergej verlangt tot het einde der tijden terug naar zijn oude vriend, en kan hem tegelijkertijd nooit vergeven voor wat hij heeft gedaan. Bij hem reiken gevoelens van woede, gemis en wreedheid over de lezer als een pak sneeuw over de bergen. Het bedekt ons met haar zwaarte en gaat daarna door naar de volgende ogen: de vrouw van Vaslav. Romola Nijinksy leert ons het laatste stukje menselijkheid: doorgaan en nooit meer omkijken. Gehaat door de mensen uit haar verleden leeft ze samen met Vaslav bovenop een berg in zwitserland. Als een moeder bekommert ze zich om Vaslav. Ook bij haar vinden we dat stukje van onszelf wat een ander wil helpen, om zo onze eigen bagage te ontlopen. Ze leert ons doorzetten en standvastig bij jezelf te blijven om nooit af te wijken van je doel.
Dichtkunst
De schrijfstijl van Japin is meesterlijk. Ieder die zich ook heeft gewaagd aan de nederlandse literatuur, en hier enkel woordensoep uit op kon maken, vind bij Japin een thuis. Met alledaagse woorden creërt hij een zachte poëzie die de kwetsbaarheid in ons omhoog brengt. Het leestempo is perfect. De lezer zal zich geen enkel moment vervelen. Ook omdat het lijkt alsof Japin er niet van houdt onnodige woorden te schrijven. Hij schrijft wat ertoe doet. Wat de lezer kan raken. De rest is bijzaak, en hoeft dus niet geschreven te worden.
Woorden voor de ziel
Dat de roman over Vaslav zou gaan is een verkeerde opvatting. Niets is minder waar. Verwoven met zijn leven, waanzin en iedereen om hem heen komen er veel herkenbare en menselijke thema’s aan bod. Een roman over hoop en loslaten. Een roman over verdriet, verliezen en keihard rouwen. Jezelf verliezen, weer opstaan, en de impact van een ander. En met het leven van Vaslav in zijn hoofd blijkt Japin iets merkwaardigs geschreven te hebben: een roman die tot het hart reikt.