Het is 1 april, maar in plaats van enkel een paar flauwe grappen op social media, zijn de straten van een kleine Nederlandse vestingstad gevuld met optochten, verklede mensen en een opgetogen stemming. Terwijl de rest van Nederland zijn dagelijkse routine volgt, nemen de inwoners van Brielle (wat zich vroeger ‘Den Briel’ noemde) een dag vrij om de inname van hun stad door de Watergeuzen in 1572 te vieren. Maar waarom gebeurt dit juist hier, en niet in de rest van het land? Wat maakt deze dag zo bijzonder dat het hele stadje het als een nationale feestdag viert? En hoe kan dit voor buitenstaanders een geweldige ervaring zijn?
Deze dag draait niet alleen om het herbeleven van een stukje Nederlandse geschiedenis, maar ook om volledig uit je dak te gaan. Overdag lopen de bewoners rond in Geuzen- en Spanjaardenkostuums, waarna ze ’s avonds uitbundig meezingen op Rob de Nijs’ klassieker ‘Jan Klaassen de trompetter’. In dit artikel neem ik je mee naar het hart van het Brielse 1 april feest, een viering die je minstens één keer in je leven moet meemaken.
De geschiedenis van het 1 april feest
Wat gebeurde er precies op 1 april 1572? Kort gezegd: in die tijd was Holland bezet door de Spanjaarden, inclusief de stad Den Briel. Na jaren van onderdrukking kwam Willem van Oranje in opstand met de hulp van de Watergeuzen. Op 1 april 1572 wisten de Watergeuzen Den Briel te veroveren en de stad te bevrijden van de Spaanse bezetting.
Brielle wordt vaak gezien als de plek waar de Nederlandse Opstand zijn eerste voetsporen achterliet. Deze historische gebeurtenis vormt de basis voor een feest dat elk jaar groots gevierd wordt, waarbij de stad teruggrijpt naar haar belangrijke rol in de strijd om vrijheid.
Wat is er op 1 april te beleven?
Wat valt er op 1 april allemaal te beleven in Brielle? Hoe vieren de bewoners de bevrijding van hun stad?
“In naam van Oranje, doe open de poort!” – deze beroemde woorden klinken elk jaar opnieuw door de straten van Brielle. De inwoners van de stad spelen de gebeurtenissen van de bevrijding met historische nauwkeurigheid na, compleet met een geuzenboot, kanonnen en schijngevechten, uitgevoerd door verklede acteurs. Het openluchtspel begint ’s ochtends en duurt tot het einde van de middag, en je kunt alles van dichtbij meemaken.
De hele stad is gehuld in de sfeer van 1572, met visnetten, waslijnen en een ouderwetse markt die door de straten slingert. De hele dag lang word je omringd door het geluid van kanonschoten, schreeuwende acteurs, traditionele muziek en wapens met losse flodders. En dat allemaal in het gezelschap van een kratje bier, dat er zeker nog flink doorheen gaat wanneer de kroegen hun deuren openen en iedereen massaal aan het feesten slaat.
Dat kan natuurlijk niet zonder dat iedereen luidkeels meezingt op de klassieker van Rob de Nijs: ‘Jan Klaassen de Trompetter’. Dit lied, dat de sfeer van vrijheid en trots vangt, hoor je dan ook elk jaar opnieuw:
“Jan Klaassen was trompetter in het leger van de prins.
Rob de Nijs
Hij marcheerde van Den Helder tot Den Briel.”
Ervaringen van een local
Tim Breukel (23), geboren en getogen in Brielle, beleeft dit historische feest al drieëntwintig jaar. Hoewel het voor hem inmiddels vertrouwd is, blijft hij het een leuk festijn vinden. “Deze feestdag voelt voor mij net zoals Brabanders carnaval vieren,” vertelt hij. “Het is een speciaal moment in het jaar waar je even lekker los kan gaan en mee kan blèren met de traditionele hits.”
Voor Tim is vooral de avond ervoor, ook wel ‘kalknacht’ genoemd, een hoogtepunt.
Kalknacht
Maar wat is kalknacht? Kalknacht, gevierd op 31 maart, de avond voor 1 april, is dé nacht waarin jongeren de binnenstad van Brielle overnemen. Met een moderne kalkstift, in plaats van de traditionele emmer kalk, schrijven ze de ramen onder met grappige teksten.
Kalknacht is niet alleen een voorproefje van het 1 april feest, maar ook het moment waarop alle locals, zowel jong als oud, zich voorbereiden op de festiviteiten van de volgende dag. Net zoals op 1 april, zijn de kroegen op 31 maart bomvol, en hangt er dezelfde uitgelaten sfeer. Verkleed zijn ze echter nog niet, want dat moet natuurlijk bewaard blijven voor de volgende dag.
Waarom jij erbij moet zijn
Als buitenstaander zijn er genoeg redenen om dit buitengewone, historische feest bij te wonen. Beeld je bijvoorbeeld in: je staat tussen verklede Spanjaarden en Watergeuzen, omringd door de geur van een aan het spit geroosterd varken en het geluid van traditionele muziek. Je slentert langs kraampjes waar stroopwafels, antieke beeldjes en sieraden worden verkocht, terwijl je wordt ondergedompeld in een uniek stukje Nederlandse geschiedenis.
Maar zodra de avond valt, transformeert de stad in een groot feest waar jong en oud de vrijheid vieren met muziek, dans en gezelligheid. En dan is er natuurlijk Kalknacht – een voorproefje van de festiviteiten die je niet wilt missen.
Dus of je nu geïnteresseerd bent in geschiedenis of gewoon zin hebt om los te gaan in een setting uit de 16e eeuw, twijfel niet! Dit unieke feest is een aanrader voor iedereen, jong én oud.
En een tip van Tim: mocht je trek hebben in een lekker patatje (of ‘frietje’ voor de rest van Nederland), Bram Ladage is op 1 april en zelfs ’s nachts tot in de vroege uurtjes op 2 april open!
