Haaien hebben een slechte reputatie bij mensen. Ze zijn dan ook zijn vaak het onderwerp in horrorfilms, waar haaien neergezet worden als enorm gevaarlijke dieren. Hun grote kaken en scherpe tanden zijn dan ook behoorlijk angstaanjagend. Maar zijn wij banger voor ze dan nodig is?
Haaien en mensen
Haaien zijn banger van mensen dan wij van hen. Mensen doden jaarlijks zo’n 100 miljoen haaien. Hier zijn verschillende redenen voor. Soms komen de dieren per ongeluk in een vissersnet vast te zitten. Maar ook jagen wij op haaien. Voornamelijk voor hun vinnen. In China is haaienvinnensoep een bekend gerecht. In de traditionele Chinese geneeskunde staat haaienvinnensoep bekend om de vele voordelen die het delicatesse geeft. Zo zou het goed zijn voor de huid en het versterken van het immuunsysteem. Er zijn echter geen wetenschappelijke bewijzen die dit ondersteunen. De haaien worden gevangen voor hun vinnen, die worden eraf gesneden vervolgens wordt het lichaam, terwijl de haai nog leeft, vinloos teruggegooid in de zee. Dit zorgt voor een pijnlijke en langzame dood voor de haai.
Waarom zijn wij bang van haaien?
De kans om gebeten en gedood te worden is 1 op 3,7 miljoen. Om het in perspectief te zetten: je kan sneller dood gaan door een koe die op je valt dan door een haaienaanval. Een hele kleine kans op een haaienaanval dus. Maar waarom zijn we dan zo bang? De angst voor haaien, oftewel ichtyfobie, komt voornamelijk door Hollywood. De film Jaws, uit 1975, zet haaien neer als hersenloze roofdieren. Een dier dat dood zonder erbij na te denken wat de prooi is. Jaws gaat over een grote witte haai die mensen aan de kust terroriseert en dus ook doodbijt. Maar in de realiteit zijn haaien helemaal niet die hersenloze roofdieren die we denken dat ze zijn. Mensen zijn eerder bang voor het idee van een haaienbeet dan dat het daadwerkelijk kan gebeuren.
Waarom vallen haaien mensen aan?
Haaien zwemmen al meer dan 400 miljoen jaar lang rond in onze oceanen. Terwijl de oudste fossielen van mensen 130.000 jaar oud zijn. Haaien zijn dus vele malen ouder dan wij mensen zijn. Daardoor staat de mens niet op het lijstje van dieetwensen van een haai. De meeste haaien eten vooral plankton, krill en vissen. Er zijn meer dan 500 soorten haaien, maar een tiental van de verschillende soorten zijn bekend door hun aanvallen op mensen.
De gevaarlijkste soorten haaien voor mensen zijn de witte haai, stierhaai, tijgerhaai en witpunthaai. Dat komt omdat deze haaien opportunistische eters zijn; ze eten wat ze kunnen pakken. Haaien zijn ook enorm nieuwsgierig. Bij de meeste gevallen van haaienaanvallen hebben zij niet als doel om te doden of om te eten. Vaak bijten ze om aan te voelen of het vlees binnen hun dieet past. Dit was ook het geval bij de haaienaanval die Freek Vonk heeft meegemaakt. In het filmpje van de aanval kun je zien dat de rifhaai op Vonk afzwemt, een snelle hap neemt, en gelijk weer wegzwemt. Hij was nieuwsgierig maar merkte gelijk dat Vonk niet op zijn normale maaltijdvoorschrift staat.
Een andere oorzaak voor haaienbeten is omdat wij onszelf in hun leefgebied forceren. Haaien proberen eigenlijk uit te vogelen wat wij precies zijn en wat we doen in hun oceanen. Haaienbeten komen meer voor dan eerst. Meer haaien dan ooit emigreren naar het noorden door klimaatverandering. De zeeën in het noorden blijven namelijk langer koud dan het normale leefgebied van haaien. De prooien van de roofdieren zwemmen meer in ondiepe wateren. Wij mensen zwemmen ook in deze wateren. We staan dus veel meer oog in oog met haaien dan eerst. Haaien proberen hun territorium te beschermen.
Voordat je het water in stapt is het slim om je in te lezen over het habitat van haaien en rond welke tijd waar ze zwemmen. Stel, je komt ooit in het zeldzame geval dat je te maken krijgt met een gevaarlijke haai is het beter om rustig te blijven. Houd vooral oogcontact met de haai, dit is een vorm van dominantie. Als de haai dichtbij komt, leid de haai om via zijn neus, stuur hem een andere richting op. Haaien komen liever helemaal niet in contact met mensen, ze zullen je hoogstwaarschijnlijk met rust laten.
Haaien beschermen
De haai is een bedreigde soort geworden doordat vele aantallen gedood worden door mensen. We vergeten hoe belangrijk haaien zijn voor ons en de oceaan. Haaien zorgen voor een goede balans in hun ecosysteem. Zonder haaien hebben wij geen gezonde oceaan en zonder een gezonde oceaan hebben wij geen gezonde aarde. De dieren zijn enorm belangrijk, ook voor ons op het vasteland.
Wat kun je doen om haaien te beschermen? Eet natuurlijk geen haaienvinnensoep. Let op de vis die je eet, zorg ervoor dat ze duurzaam gevangen zijn. Let op ingrediënten in cosmetica en medicatie, sommige producten kunnen squaleen bevatten. Dat ingrediënt is afkomstig van haaien. Koop geen haaienvlees. Soms kan dit in hondensnoepjes zitten. En vergeet vooral niet dat Jaws in je hoofd zit, niet in de oceaan.